Алматы Орталық Азияның үздік қаласы болып танылды

Британдық The Economist журналы өмір сүруге ыңғайлы және жайлы әлем қалаларының жыл сайынғы рейтингін жариялады. Рейтингте бірнеше көрсеткіштер бойынша әлемнің 173 қаласы бағаланады. Бұл рейтингке қандай қалалар бар? Qamshy.kz ақпарат агенттігі аталған сұрақтың жауабын оқырман назарына ұсынғанды жөн көрді.

Global liveability index немесе өмір сүруге жарамдылық индексі бес санаттағы 30-дан астам түрлі факторларға негізделген әртүрлі қалалардағы өмір сүру жағдайларының көрсеткіштерін бағалайды: тұрақтылық, денсаулық сақтау, мәдениет және қоршаған орта, білім және инфрақұрылым.

Қаладағы әрбір фактор сандық көрсеткіштер бойынша да, ішкі және жергілікті талдаушылардың пікірі бойынша да бағаланады. Содан кейін ұпайлар 1-ден 100-ге дейін бағаланады, мұнда 100 тамаша көрсеткіш болып саналады.

Үздік 10 қаланың қатарына кім кірді?

2024 жылы тұруға ең жақсы қала (сауалнама 12 ақпаннан 17 наурызға дейін жүргізілді) Австрия астанасы Вена деп танылды. Өткен жылдағыдай, арман қаласы деп аталатындар сенімді қоғамдық көлік, көрнекті білім беру және денсаулық сақтау мекемелері, қауіпсіздік, Мәдени іс-шаралар мен ойын-сауық нұсқаларының кең таңдауы үшін жоғары бағаланды.

Өмір сүру деңгейі бойынша әлемдегі ең жақсы он қалаға Копенгаген, Цюрих, Женева, Калгари, Ванкувер, Мельбурн, Сидней, Осака және Окленд кірді.

"Батыс Еуропа жайлылық пен өмір сүруге жарамдылықтың ең жақсы көрсеткіштері бар аймақ болып қала береді", – дейді Рейтинг авторлары. Сонымен қатар, Солтүстік Американың қалалары білім алу үшін ең қолайлы".

Осыған қарамастан, Еуропаның 30 қаласы тұрақтылық санатының нашарлауына байланысты "диверсиялық наразылықтардың" (мысалы, Германия, Ирландия және Бельгия) көбеюі және қылмыс деңгейінің жоғарылауына байланысты аздап төмендеді. Сонымен қатар, АҚШ 25 Қала үшін орташа 90,5 балл жинады, делінген зерттеуде.

Аутсайдерлерге кім кірді?

Рейтингтің ең төменгі жағында Дамаск орналасқан. Сирия астанасы 2013 жылдан бері индекстегі ең аз өмір сүретін қала болып қала береді және 2024 жылы небәрі 30,7 ұпай жинады. Оның тұрақтылық көрсеткіші 20 деңгейінде. Қала нәтижені Карачимен (Пәкістан) бөліседі.

Сонымен қатар, Киев пен Тель-Авив кестенің төменгі қатарына түсті.

"Таяу Шығыстағы қақтығыс Тель-Авивті төмен түсірді. Израильдің хамаспен қақтығысы Тель-Авивтің рейтингте бірден 20 позицияға, 112-ші орынға түсуіне әкелді. Киев сонымен қатар екінші жыл қатарынан индекстен тыс он қалаға түсіп, осы санаттағы нашар нәтижелерді көрсетеді".

Сонымен қатар, ұпайлардың ең көп өсуі Таяу Шығыста да тіркелді: БАӘ (Абу-Даби, Дубай) және Сауд Арабиясы (Рияд, Джидда және әл-Хобар) қалаларында.

Басқа нашар қалаларға келетін болсақ, рейтинг жасаушылардың пікірінше, олардың проблемалары ұқсас: кедейлік, инфляция, қол жетімсіз тұрғын үй, азаматтық наразылықтың жоғары деңгейі.

Әділдік үшін Global liveability index рейтингі "шамадан тыс англоцентризм"үшін жиі сынға ұшырайтынын ескеріңіз. Сонымен, 2010 жылы The New York Times рейтинг авторларын Батыс әлемінің қалаларына сөзсіз артықшылық бергені үшін айыптады.

Ал Қазақстан тізімде бар ма?

Қазақстанның бір ғана қаласы Global liveability index картасында көгілдір түспен белгіленген – бұл Алматы. Көгілдір түс 60-тан 80-ге дейінгі көрсеткіштерді білдіреді. Бір қызығы, ағылшындар қазақстандық қаланы "Шығыс Еуропа"орнына орналастырды.

Оңтүстік астана бірнеше жыл бойы рейтингтің ортасында, Мәскеу мен Ыстамбұлдың жанында тұрақты болып келеді (96-98 орын). Бұл ретте Алматы әлемдегі ең арзан жүз қаланың қатарына кіреді. 

Алматы рейтингте 65-тен жоғары балл жинайды, онда тұрақтылық 75 балл деңгейінде бағаланады, Денсаулық сақтау-67 балл, мәдениет және қоршаған орта – 58 балл.

Қазақстанға келетін болсақ, Economist сарапшылары бұған қатысты болжам жасады. 

Аталған дерекке сай, орта мерзімді перспективада Қазақстанда тұрақты өсім байқалатын болады. Өйткені негізгі капиталға инвестициялардың өсуі мұнай өндірудің жоғары деңгейімен және ақша-кредит саясатын жұмсартуды жалғастырумен ұштастыра отырып, экономиканы ынталандырады. 

"Елдің ірі егеменді қоры және халықаралық облигациялар нарығына ақылға қонымды қолжетімділік қаржыландырудың қолайлы жағдайларын қамтамасыз етеді, бұл Қазақстанға Орталық Азиядағы өңірлік әріптестерінен артықшылық береді", делінген аталған ақпаратта. 

Сондай-ақ, сарапшылар Украинадағы оқиғаларға байланысты Қазақстан дипломатиялық қатынастарда сақтықпен әрекет ететінін және бейтараптықты сақтайтынын атап өтті. Британдық ғалымдар ҚР-ға қарсы жаппай қайталама санкциялар екіталай деп санайды.