Қазақстан билігі саяси қуғын-сүргін құрбандарының туыстарына қалай қолдау көрсетіп келеді?

31 Мамырда елімізде саяси қуғын-сүргін және ашаршылық құрбандарын еске алу күні атап өтіледі. Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі саяси қуғын-сүргін құрбандары үшін қандай қолдау шаралары қарастырылғанын айтты.

2003 жылдан бастап оларға біржолғы ақшалай өтемақы және арнаулы мемлекеттік жәрдемақы ретінде 19,8 млрд теңге төленді. 2024 жылы бұл мақсаттарға 2,7 млрд теңгеден астам қаржы қарастырылған.

1921 жылдан 1954 жылға дейін 100 мың "халық жауы" сотталды, олардың 25 мыңы атылды. Қазақстан лагерьлеріне 5 миллионнан астам адам жер аударылды. Елге жүздеген мың корейлер, түріктер, ирандықтар, күрдтер, әзірбайжандар, немістер, гректер, шешендер, ингуштар, қарашайлар, балқарлар, қырым татарлары және басқа халықтардың өкілдері жер аударылды.

2003 жылдан бастап Қазақстандағы саяси қуғын-сүргін құрбандары мен зардап шеккендерге біржолғы ақшалай өтемақы төленеді. 20 жыл ішінде олардың сомасы 2,9 млрд теңгені құрады. Өтемақы мөлшері 2 769 теңгеден (3/4 АЕК) 369 200 теңгеге (100 АЕК) дейін құрайды. 2024 жылы бұл төлемдерге 1,2 млрд теңге қарастырылған.

Сондай – ақ, мүгедектігі бар немесе зейнеткерлік жасқа толған саяси қуғын-сүргін құрбандары мен зардап шеккендерге әлеуметтік төлемдердің өзге түрлеріне қарамастан 1,23 АЕК (2024 жылы-4542 теңге) мөлшерінде арнаулы мемлекеттік жәрдемақы беріледі. 2005 жылдан 2023 жылға дейін бұл жәрдемақы 16,9 млрд теңгеге төленді. 2024 жылы бұл мақсатқа 1,5 млрд теңге жоспарланған. Мамыр айының басында бұл жәрдемақыны алушылар саны 26 833 адамды құрады.

Мүгедектігі бар немесе зейнеткер болып табылатын оңалтылғандар мен саяси депрессиядан зардап шеккендер мыналарға құқылы:

• қамауда ұстау, бас бостандығынан айыру орындарында жазасын өтеу, жер аудару, арнайы қоныста және психиатриялық мекемелерде бас бостандығын шектей отырып мәжбүрлі еңбекке тарту уақытын зейнетақы алу үшін – үш есе мөлшерде өтілге есепке жатқызу;
• олар үшін қолайлы уақытта кезекті еңбек демалысын, сондай-ақ жалақысы жылына екі аптаға дейінгі мерзімде сақталмайтын қосымша демалысқа алу;
• телефондарды бірінші кезекте орнату;
• қарттар мен мүгедектерге арналған интернат-үйлерге бірінші кезекте орналастыру. Оларда толық мемлекеттік қамтамасыз етуде тұру;
• протездік-ортопедиялық бұйымдармен жеңілдікпен қамтамасыз ету;
• оңалтуға қатысты мәселелер бойынша адвокаттарға тегін кеңес беру.

"Жергілікті атқарушы органдар жергілікті бюджеттер есебінен материалдық және басқа да көмек түрлерін көрсету жөнінде қосымша шаралар белгілеуге құқылы. Мәселен, жыл сайын Саяси қуғын – сүргін және ашаршылық құрбандарын еске алу күніне орай әкімдіктер саяси қуғын-сүргін құрбандары мен зардап шеккендерге біржолғы материалдық көмек көрсетеді", - деп атап өтті ведомстводан.

2024 жылдың мамыр айының соңына қарай жергілікті бюджеттер есебінен 9668 азаматқа біржолғы көмек көрсетіледі. Жалпы сомасы 223,8 млн теңгені құрайды.