Азық-түлік қауіпсіздігін нығайту қажет

 

Ауыл шаруашылығы министрлігі соңғы жылдардағы Серпінге қарайтын болсақ, тұтастай алғанда елдің агроөнеркәсіптік кешені негізгі көрсеткіштердің, оның ішінде ішкі нарықты отандық азық-түлік өнімдерімен қамтамасыз ету бойынша өсудің оң серпінімен сипатталатынын атап өтті. 2023 жылдың 10 айында азық-түлік өндірісі 2,9% - ға өсті. 

 

2 596,9 млрд теңге. Сары май 16,6% - ға (22,3 мың тоннадан 26 мың тоннаға дейін), өсімдік майы 10,2% - ға (498,6 мың тоннадан 549,7 мың тоннаға дейін), ірімшік пен сүзбе 8,7% - ға (33 мың тоннадан 35,8 мың тоннаға дейін), өңделген сүт 3,6% - ға (481,6% - дан 499 мың тоннаға дейін), шұжық өнімдері 2,8% - ға (54,1 мың тоннадан 55,6 мың тоннаға дейін).

 

Инвестицияларды тарту есебінен ауыл шаруашылығында бір жұмыспен қамтылғандарға Еңбек өнімділігі жыл сайын артып келеді.

 

Алайда, ағымдағы жыл фермерлер үшін ерекше қиын болды. Қолайсыз ауа райы жағдайлары фермерлердің жоспарларына түзетулер енгізді. Қазіргі жағдай біздің шаруалардың қаржылық жағдайына кері әсерін тигізді.

 

Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша Үкіметтің қолдауымен зардап шеккен фермерлерді қолдау бойынша шаралар кешені қабылданады, оның ішінде бидайды нарықтық баға бойынша кепілдендірілген сатып алу, азық-түлік келісім-шарт корпорациясының қорлары негізінде тұқым қоры қалыптастырылады, субсидиялар бойынша борыштарды төлеу мәселесі пысықталады, сондай-ақ тауар өндірушілердің кредиттері мен қарыздарын ұзарту қамтамасыз етіледі.

 

Ауыл шаруашылығы министрлігі мойындағандай, саладағы жоғары тәуекелдерді және оның ауа-райына тәуелділігін ескере отырып, 2023 жылдың қорытындысы бойынша ауыл шаруашылығының жалпы өнімі көлемінің төмендеуі күтілуде. Осыған қарамастан, ауыл шаруашылығы саласы қызметкерлерінің бірлескен күш-жігерінің арқасында егін іс жүзінде жиналды.

 

Отандық агроөнеркәсіптік кешен алдында тұрған негізгі жаһандық сын-қатерлерге, ең алдымен, климаттың өзгеруі, шектеулі Табиғи ресурстар, әсіресе су ресурстары үшін бәсекелестіктің артуы және басқалар жатады. Климаттың әсері әсіресе соңғы жылдары қатты сезілді. 2019 жыл-оңтүстік және батыс аймақтардағы құрғақшылық, жем-шөптің болмауына байланысты малдың жаппай қырылуы.

 

Ағымдағы жыл – жекелеген өңірлердегі ыстық жағдайлардың орнына негізгі астық егетін өңірлерде 25 күннен астам ұзақ нөсер жаңбыр жауды, бұл егістердің жай-күйіне, ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімділігінің төмендеуіне және олардың сапасының нашарлауына теріс әсер етті.

 

Маңызды сын-қатерлердің бірі-көрші елдерден азық-түлік тауарларының арзан импортының ағыны. Бұл әртүрлі себептерге, соның ішінде жаңа агротехнологияларды, сапалы тұқымдарды, тыңайтқыштарды, пестицидтерді жеткіліксіз пайдалануға, ауыл шаруашылығы техникасының тозуына және т.б. байланысты қалыптасқан отандық өнімнің жоғары өзіндік құнына байланысты.

 

 

Қазақстан әлемдегі ірі астық экспорттаушылардың қатарына кіреді. Өсімдік шаруашылығында суды көп қажет ететін дақылдарды (күріш, мақта) оңтайландыруға және баламалы жоғары рентабельді дақылдарды (майлы, көкөніс-бақша, жемшөп және т.б.) кеңейтуге бағытталған егіс алқаптарының құрылымын әртараптандыру бойынша жұмыстар жалғасуда, суармалы жерлердің алқаптарын ұлғайту бойынша жұмыстар жүргізілуде. 2024 жылы майлы дақылдарды, оның ішінде күнбағысты көбейту жоспарлануда.

 

Бұдан басқа, күріш сияқты ылғалды көп қажет ететін дақылдардың – 4,0 мың гектарға, мақта – 9,4 мың гектарға қысқаруы, сондай – ақ қант қызылшасы сияқты әлеуметтік маңызы бар дақылдың-5,9 мың гектарға ұлғаюы күтілуде, тиісінше, қант қызылшасының ауданы қант саласын дамыту жөніндегі Кешенді жоспардың көрсеткіштеріне сәйкес келеді.

 

Сонымен қатар, көкөніс және жемшөп дақылдарының көлемі ұлғаяды деп күтілуде. Әртараптандыру жөніндегі жоспарларды үкімет өңірлік ерекшелік пен нарық қажеттілігін ескере отырып бекітіп, облыстардың әкімдіктеріне жеткізеді деп болжануда.

 

Соңғысы, өз кезегінде, бекітілген жоспарларды орындау үшін барлық қажетті шараларды қабылдауы керек.

 

– Мемлекеттік қолдау көлемін ұлғайту, салада заманауи технологияларды енгізу жөніндегі шаралармен бірге әртараптандыру жөнінде қабылданған шаралар өндіріс көлемін ұлғайту, өндірілетін өсімдік шаруашылығы өнімінің өнімділігі мен сапасын арттыру, ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу және оларды отандық шикізатпен қамтамасыз ету жөніндегі кәсіпорындардың өндірістік қуаттарын жүктеу және мал шаруашылығының жемшөп базасын нығайту үшін алғышарттар жасайды, деп сенемін аграрлық ведомствода.

 

 

Қазақстанда мал шаруашылығын табысты дамыту мемлекет пен бизнестің белсенді өзара іс-қимылы, салааралық коммуникациялар және аграрлық нарықтың барлық қатысушыларының тәжірибесімен алмасу арқылы мүмкін болады, деп атап өтті Ауыл шаруашылығы министрлігі. 2023 жылы елімізде агроөнеркәсіптік кешен жобаларына кредит берудің маңызды бағдарламасы басталды, ол Қазақстанның 11 өңірінде жылына жалпы қуаты 373 мың тонна сүтті құрайтын 65-ке жуық сүт-тауар фермасын салуды көздейді.

 

Кейінгі жылдары қаражат құс, сүтті өндіру бойынша, сондай-ақ көкөністерді өндіру үшін суару және оларды сақтау бойынша инфрақұрылым бойынша инвестициялық жобаларды іске асыруға бағытталатын болады. Бұл әлеуметтік маңызы бар тауарлардың бағасын тұрақтандыруға оң әсер етеді және жаңа жұмыс орындарын құру есебінен ауыл халқының табысын арттыруға мүмкіндік береді. Бұл міндетті іске асыруға 100,0 млрд теңге бөлінді.

 

Мал фермаларының сапалы және тиімді қызметі біздің фермерлерден жобалаудан бастап шаруашылықты басқаруға дейінгі барлық кезеңдерде кәсіби білімді, құзыреттілікті, хабардарлықты және дағдыларды талап ететін негізгі шарт болып табылады.

 

Мал шаруашылығында мемлекеттік қолдау мен уәждеме бағдары өнімділікті арттыруға, өндірістік қуаттылықты арттыруға, халық шаруашылықтарын кооперациялауға, сол арқылы ұйымдасқан шаруашылықтардағы шикізат өндірісінің үлесін ұлғайтуға, қайта өңдеу кәсіпорындарының жүктемесін қамтамасыз етуге бағытталған.

 

Мемлекет басшысының "әділ Қазақстанның экономикалық бағыты" атты ел халқына Жолдауына сәйкес, басты назарды сапалы азық-түлік өнімдерін өндіруге, ішкі нарықты отандық өнімдермен қамтамасыз етуге, жақын және алыс шет елдерден импортқа тәуелділікті төмендетуге бағыттау қажет.